Bingöl'ün bilinen en eski ismi Cebel-cur dur. Cebel dağ,
Cur akan anlamındadır. Bu kelimenin zamanla Çabakçur şeklinde telaffuz
edildiği ihtimali kuvvetlidir. Zaten Çabakçur akan temiz su anlamına gelir.
Evliya Çelebiye göre bu isim Büyük İskender tarafından
verilmiştir. Rivayete göre Büyük İskender vücudundaki dayanılmaz ağrılar için
nice hekimlere baş vurduğu halde şifa bulamaz. Bunun üzerine Ab-ı Hayat
(ölümsüz hayat) suyunu aramaya başlar. Uzun aramalardan sonra kaynağı kendisi
olmasa da o sudan içip dayanılmaz ağrılardan kurtulur. Faydasını gördüğü bu
suya "Makdis lisanı" üzerine cennet suyu anlamına gelen Çabakçur
adını verir. Doktorlarına, sizlerin çare bulmadığınız ağrılarıma Allah cennet
ırmaklarından deva verdi. Burada benim adıma bir kale yapın ve adını Çabakçur
koyun demiştir. Daha sonra çeşitli kaynaklarda Mingöl olarak karşımıza çıkar.
Mingöl göller bölgesi anlamındadır. Mingöl kelimesi de zamanla halk tarafından
Bingöl şeklinde telaffuz edilmiş bin tane göl anlamındadır.
Daha sonra Bingöl'e Çevlik denmiştir. Bağ bahçe
anlamındadır. Bu ad günümüzde yöre halkı tarafından halen kullanılmaktadır.
1874 yılında yapılan bir idari düzenlemeye dayanılarak
1881 de Bitlis vilayeti kuruldu. Çabakçur ve Genç bölgesi Bitlis Vilayetine,
Kiğı Erzincan'a, Karlıova Muş'a bağlandı.
Cumhuriyetin ilanından sonra 1926 yılında Elazığ, 1929
senesinde Muş'a bağlanan Bingöl, 1936 yılında çıkarılan bir kanunla il haline
getirildi. Bu kanunun Bingöl iline ait metni aynen şöyledir :
"Yeniden 9 kaza ve 5 vilayet teşkiline ve bunlarla 32
Nahiyeye ait Kadrolar Hakkında Kanun.
Kanunun Numarası : 2885
Kabul Tarihi : 25.12.1935
Resmi Gazete ile Neşir ve İlanı : 4 Ocak 1936
Numara : 3197
Madde 5 : Muş vilayetinin Çabakçur, Genç, Solhan, Bingöl
kazaları ile Erzincan vilayetinin Kiğı kazasından teşekkül etmek ve merkezi
Çabakçur kasabası olmak üzere Bingöl vilayeti kurulmuştur."
1945 yılında il merkezi olan Çabakçur'un adı Bingöl olarak
değiştirilmiştir.
|
